- parta
- 1.
părĭo, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [par].I.Act.A.In gen., to make equal; hence, pass., with force of mid., to be equal (postclass.):B.
pariari deo,
Tert. Res. Carn. 6.—In partic., to settle, pay in full a debt:II.nummos alicui,
Dig. 40, 1, 4: QVISQVIS MENSIB. CONTINENTER NON PARIAVERIT, has not paid his share, Inscr. Lanuv. (a. p. Chr. 136) in Momms. Collegg. et Sodalicc. Romann.— In part. perf. mid.: PARIATVS, that has paid his share, Inscr. Lanuv. in Momms. Collegg. et Sodalicc. Romann.—Neutr., to be equal, Tert. Anim. 30 fin.; 32 fin.2.părĭo, pĕpĕri, părĭtum, and partum, 3 ( fut. part. parturam, Plaut. Am. 2, 2, 86; fut. paribis for paries, Pompon. ap. Non. 508, 3; inf. parire, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 59 Müll., and in Diom. p. 378 P.; Plaut. Fragm. ap. Philarg. Verg. E. 2, 63), v. a. [cf. Gr. root por- in eporon, gave, peprôtai, is fated; Lat. portio, partus, puerpera, perh. parare], to bring forth, to bear; of animals, to drop, lay, spawn, etc. (syn. gigno).I.Lit.:B.si quintum pareret mater ejus, asinum fuisse pariturum,
Cic. de Or. 2, 66, 267: ut ea liberos ex sese pareret, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 3:gallinas teneras, quae primum parient, concludat,
Cato, R. R. 89; so,quae gallina id ovum peperisset,
Cic. Ac. 2, 18, 57; cf.:ova parire solet, etc., Enn. l. l. (Ann. v. 10 Vahl.): nam audivi feminam ego leonem semel parire, Plaut. l. l.—Of plants,
to flower, Plin. 16, 25, 39, § 94.—Transf1.Of males, to beget ( poet. ):2.apud tragicos: et jam leo pariet, at pater est,
Quint. 8, 6, 34; Caecil. ap. Non. 464, 22 (in a corrupt passage).—In gen., to bring forth, produce:II.ligna putrefacta per imbres Vermiculos pariunt,
Lucr. 2, 899:ut sarmentum in pariendis colibus vires habeat majores,
Varr. R. R. 1, 32, 2; cf. id. ib. 1, 41, 5:fruges et reliqua, quae terra pariat,
Cic. N. D. 1, 2; Plin. 16, 37, 68, § 174; 31, 10, 46, § 112:spiritum,
Vulg. Isa. 26, 18. —Trop., to produce, create, bring about, accomplish, occasion, devise, invent, procure, acquire, etc. (syn.:B.genero, creo, gigno): ars dicendi habet hanc vim, non ut aliquid pariat et procreet, verum ut educet atque confirmet,
Cic. de Or. 2, 87, 356: qui famam multo peperere labore, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 188 (Ann. v. 427 Vahl.):dolorem, voluptatem,
Cic. Fin. 1, 15, 49:discidium,
Lucr. 1, 220:taedium,
Quint. 9, 4, 43:spinosiora multa pepererunt,
Cic. Or. 32, 114; so,quibus etiam verba parienda sunt,
id. Fin. 3, 1, 3; and:hinc fabulae Scyllam et Charybdim peperere,
Just. 4, 1, 13:ne quicquam nobis pariant ex se incommodi,
Plaut. Most. 2, 1, 17:alicui aegritudinem,
id. Trin. 2, 2, 35:fiduciam,
Sall. H. 1, 41, 22 Dietsch:alicni curas,
Prop. 1, 18, 23:obsequium amicos, veritas odium parit,
Ter. And. 1, 1, 41:sibi maximam laudem,
Cic. Off. 2, 13, 47:meis laboribus dignitas salusque pariatur,
id. Cat. 4, 1, 1; id. Sull. 17, 49:praedā improbe partā,
id. Fin. 1, 16, 51:aliquem honeste partis bonis privare,
id. Quint. 23, 74; id. Sull. 28, 77:sibi salutem,
Caes. B. C. 3, 69:ante partam rei militaris gloriam amittere,
id. B. G. 6, 39:gratiam ingentem apud aliquem,
Liv. 34, 44:sibi decus et victoriam,
id. 30, 14:amicos officio et fide,
Sall. J. 10, 4:alicui somnum mero,
Tib. 1, 7, 27 (6, 23):qui sibi letum Insontes peperere manu,
Verg. A. 6, 434; Tib. 4, 13, 20.—Hence, partus, a, um, P. a., that has borne:parta nutrici consociata, etc.,
the ewe that has dropped the lamb, Col. 7, 4, 3.—Gained, acquired. — Hence, as subst.: parta, ōrum, n., acquisitions, possessions:3.quod majus dedecus est parta amittere, quam omnino non paravisse,
Sall. J. 31, 17; cf. id. C. 51, 42;d. H. 1, 41, 17 Dietsch: tantis parta malis curā majore metuque Servantur,
Juv. 14, 303.părĭo, īre, the ground form of aperio and operio.
Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short. 2011.